Bruksel, 25 tetor 2025 – Bashkimi Evropian ka miratuar një nga masat më të rëndësishme energjetike të viteve të fundit: ndalimin gradual të furnizimeve me gaz rus. Ministrat e energjisë të vendeve anëtare, të mbledhur në Bruksel, kanë miratuar propozimin e Komisionit Evropian që parashikon ndalimin e kontratave të reja për importin e gazit nga Moska duke filluar nga 1 janari 2026, ndërsa kontratat ekzistuese do të skadojnë deri më 31 dhjetor 2027.
Vendimi është pjesë e paketës së 19-të të sanksioneve të BE-së kundër Rusisë, e cila përfshin edhe ndalimin e importit të gazit natyror të lëngshëm (LNG), kufizime për kompanitë energjetike shtetërore ruse Gazprom Neft dhe Rosneft, si dhe ndalimin e hyrjes në portet evropiane të ashtuquajturës “shadow fleet” – anije që përdoren për të shmangur sanksionet.
Jo unanimitet në votim
Megjithëse shumica e shteteve anëtare e mbështetën propozimin, Hungaria dhe Sllovakia votuan kundër, duke përmendur rreziqet për sigurinë e tyre energjetike dhe mungesën e infrastrukturës për burime alternative. Të dyja vendet mbeten ende të varura në masë të madhe nga furnizimet ruse dhe kanë kërkuar më shumë kohë për tranzicionin.
Nga ana tjetër, Italia, që para luftës në Ukrainë importonte rreth 40% të gazit nga Rusia, ka arritur të diversifikojë plotësisht burimet e saj. Që prej janarit 2025, Italia ka ndërprerë çdo furnizim nga Rusia, duke e zëvendësuar atë me gaz të lëngshëm (LNG) nga Shtetet e Bashkuara, Katari dhe Algjeria. Roma e ka përshëndetur vendimin e Brukselit, duke e cilësuar “një hap të domosdoshëm drejt pavarësisë energjetike evropiane”.
Hungaria dhe Sllovakia, nën presion për diversifikim
Hungaria, e cila vazhdon të marrë një pjesë të madhe të gazit përmes tubacioneve ruse, e ka cilësuar këtë masë “të parakohshme”. Sipas qeverisë së Budapestit, zëvendësimi i plotë i gazit rus kërkon kohë dhe investime të mëdha në terminale LNG dhe lidhje të reja ndërkufitare.
Edhe Sllovakia, e cila historikisht ka qenë një nga vendet më të varura nga furnizimet ruse, përballet me sfida të ngjashme. Raportet e fundit tregojnë se ulja e importeve nga Rusia në këto dy vende ka qenë minimale, krahasuar me pjesën tjetër të BE-së që e ka reduktuar varësinë me mbi 80%.
Megjithatë, Komisioni Evropian ka theksuar se fondet e programit REPowerEU do të ndihmojnë vendet më të prekura të investojnë në infrastrukturë të re energjetike dhe rrjete ndërkufitare për të siguruar stabilitetin e furnizimeve.
Ndikimi në tregun evropian të energjisë
Sipas të dhënave të Komisionit, pjesa e gazit rus në importet totale të BE-së ka rënë nga 45% në vitin 2021 në më pak se 20% në vitin 2024. Pavarësisht kësaj, një pjesë e vogël e LNG-së ruse ka vijuar të hyjë në tregun evropian – praktikë që do të ndalet plotësisht me hyrjen në fuqi të paketës së re të sanksioneve.
Ekspertët e energjisë paralajmërojnë se tranzicioni mund të sjellë rritje të përkohshme të çmimeve, për shkak të kostove më të larta të transportit të LNG-së dhe investimeve të reja në infrastrukturë. Megjithatë, në afat të gjatë, BE-ja pritet të përfitojë nga siguria më e madhe e furnizimit dhe pavarësia politike nga Moska.
English